දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන් : බුදු සසුන රැක දෙන ප්‍රබල දේවතාවා
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන ආරක්ෂක දෙවිවරුන් අතරට ගැනෙන දැඩිමුණ්ඩ දෙවියෝ, බොහෝ බෞද්ධ බැතිමතුන් විසින් පුදනු ලබන ප්‍රධාන දෙවි කෙනෙකි. උන්වහන්සේගේ නාමය “දැඩිමුණ්ඩ” යන්නෙහි අර්ථය වන්නේ “දැඩි ගතිගුණ ඇති” යන්නයි. බුදු සසුන සහ බැතිමතුන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගන්නා දෙවි කෙනෙකු ලෙස උන්වහන්සේ සැලකේ.
දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන්ගේ පුරාවෘත්තය
දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන්ගේ පුරාවෘත්තය බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ජීවිතය හා සම්බන්ධ සිදුවීමකින් ආරම්භ වේ. බෞද්ධ ජනප්‍රවාදයට අනුව, බුදුරජාණන් වහන්සේ බෝධිසත්ව කාලයේදී, විදූර ජාතකයෙහි සඳහන් වන පරිදි, උන්වහන්සේ දහම් දෙසීමට මාළිගයට වැඩම කළ අවස්ථාවේදී, යක්ෂයන්ගේ ප්‍රහාරයෙන් උන්වහන්සේ බේරාගත් පුද්ගලයෙකු ලෙස දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන්ගේ මුල් ස්වරූපය විදහා දක්වයි.
තවත් ජනප්‍රවාදයකට අනුව, දැඩිමුණ්ඩ යනු සක් දෙවිඳුන්ගේ අණින් ලංකාවට පැමිණි යක්ෂ සේනාධිපතියෙකි. ඔහු ලක්දිව බුදු සසුනට හානි කරන යක්ෂයන් පලවා හැරීමට පැමිණි බව පැවසෙන අතර, පසුව බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ධර්ම දේශනා ඇසීමෙන් පසු, ඔහු බුදු සසුන ආරක්ෂා කිරීමට භාර වූ බව සඳහන් වේ. මෙමගින් දැඩිමුණ්ඩ යක්ෂයා, දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන් බවට පත් වූ බවට විශ්වාසයක් පවතී.
දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන්ගේ ප්‍රධාන පුදබිම
දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන්ගේ ප්‍රධාන පුදබිම ලෙස දෙවිනුවර දේවාල සංකීර්ණයට අයත් දේවාලය සැලකේ. දෙවිනුවර උපුල්වන් දෙවිඳුන්ගේ දේවාලය ආසන්නයේ පිහිටි දැඩිමුණ්ඩ දේවාලය බැතිමතුන්ගේ නිරන්තර ගෞරවයට පාත්‍ර වේ. මෙම දේවාලයේදී වාර්ෂිකව පැවැත්වෙන ඇසළ මංගල්‍යයේදී දැඩිමුණ්ඩ දෙවිඳුන්ට විශේෂ පූජා පැවැත්වෙන අතර, උන්වහන්සේගේ ආශිර්වාදය පැතීමට දහස් ගණන් බැතිමතුන් පැමිණෙති.
මීට අමතරව, ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ පිහිටි දේවාලයද දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන් සඳහා කැප කරන ලද ප්‍රධාන පුදබිමකි. මෙම දේවාලය ඉතිහාසයේදී කෝට්ටේ රජවරුන් විසින් පවා පුදනු ලැබූ ස්ථානයක් බවට විශ්වාසයක් ඇත.
වන්දනාව සහ වතාවත්
දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන්ට පූජා පවත්වනු ලබන්නේ ප්‍රධාන වශයෙන්ම තෙල් පහන්, කිරි ආහාර, පුෂ්පෝපහාර සහ පලතුරු වලිනි. බැතිමතුන් තම දරුවන්ට අධ්‍යාපනයට අදාළ කටයුතු සාර්ථක කර ගැනීම, රෝගාබාධ දුරු කිරීම, සහ සතුරු කරදර වලින් ආරක්ෂාව පතා උන්වහන්සේගේ පිහිට පතති.
- ප්‍රබල ආරක්ෂකයා: දැඩිමුණ්ඩ දෙවියෝ සතුරන්ගෙන් හා අමනුෂ්‍ය බලවේගයන්ගෙන් ආරක්ෂා කරන ප්‍රබල දෙවි කෙනෙකු ලෙස සැලකේ. ඔහුට ඇති ශක්තිමත් ස්වභාවය නිසා, යක්ෂ බලවේග පවා පලවා හැරීමට හැකියාවක් ඇති බවට විශ්වාසයක් පවතී.
- යුක්තියේ දෙවියෝ: යම් අසාධාරණයක් හෝ අයුක්තියක් සිදු වූ විට, දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන්ට බාරයක් වීමෙන් යුක්තිය ඉටු වන බවටද විශ්වාසයක් ඇත.
දැඩිමුණ්ඩ සහ වෙනත් දෙවිවරුන්
දැඩිමුණ්ඩ දෙවියෝ සමහර විට උපුල්වන් දෙවිඳුන්ගේ සේනාධිපතියෙකු ලෙසද සැලකේ. මෙම විශ්වාසයට අනුව, උපුල්වන් දෙවියන්ගේ අණ පරිදි දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන් ක්‍රියාත්මක වන බවට විශ්වාසයක් පවතී. ශ්‍රී ලංකාවේ දෙවිවරුන්ගේ ධුරාවලිය තුළ දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන් හට ප්‍රබල සහ වැදගත් ස්ථානයක් හිමි වන්නේ මෙම හේතු නිසාය.
නිගමනය
දැඩිමුණ්ඩ දෙවියෝ යනු ශ්‍රී ලංකාවේ බෞද්ධ සමාජයේ ගැඹුරින් මුල් බැසගත් ප්‍රබල දේවතාවකි. උන්වහන්සේගේ කතාව මිනිස් ජීවිතයට සම්බන්ධ අයුක්තිය, අසාධාරණය සහ අභියෝග ජය ගැනීමට මිනිසුන්ට ආත්ම ශක්තියක් ලබා දෙයි. උන්වහන්සේගේ පිහිට පතා යන ඕනෑම කෙනෙකුට ධර්මයේ ආරක්ෂාව ලැබෙන බවට විශ්වාසයක් පවතී.
