දෙවිනුවර උපුල්වන් දේවාලය : ධර්මයේ ආරක්ෂකයාණන්ගේ පූජාභූමිය
ශ්‍රී ලංකාවේ දකුණු කෙළවරේ, සුන්දර දෙවිනුවර පිහිටා ඇති උපුල්වන් දේවාලය, ලාංකේය ඉතිහාසයේ සහ බෞද්ධ සංස්කෘතියේ අතිශය වැදගත් ස්ථානයක් හිමිකර ගනී. මෙම දේවාලය ප්‍රධාන වශයෙන්ම උපුල්වන් දෙවියන්ට පුදනු ලබයි. උන්වහන්සේ විෂ්ණු දෙවිඳුන්ගේ ස්වරූපයක් ලෙස සැලකෙන අතර, ලාංකේය ජනප්‍රවාදයට අනුව බුදු සසුනේ සහ ශ්‍රී ලංකාවේ ආරක්ෂකයාණන් ලෙස ගෞරවයට පාත්‍ර වේ.
උපුල්වන් දෙවියන්ගේ පුරාවෘත්තය
උපුල්වන් දෙවියෝ පිළිබඳ කතාව, බුදුරජාණන් වහන්සේගේ පිරිනිවනින් පසු, ඉන්දියාවේ සිට ලංකාවට පැමිණි විජය කුමරුගේ පැමිණීම දක්වා දිව යයි. ජනප්‍රවාදයට අනුව, විජය කුමරු හා පිරිස ලංකාවට ගොඩබසින විට, මහා සාගරයෙන් මතුව ආ දේවතාවකු වූ උපුල්වන් දෙවිඳුන් විසින් ඔවුන්ට ආරක්ෂාව ලබා දී ඇත. උන්වහන්සේ ශ්‍රී ලංකාවේ ධර්මය සහ එහි වැසියන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා සක් දෙවිඳුන් විසින් එවන ලද දෙවි කෙනෙකු ලෙස සැලකේ.
උපුල්වන් යන නාමය “නීල වර්ණය” හෙවත් “උපුල් මලක වර්ණය” (නිල්/කොළ වර්ණය) අරුත් ගන්වයි. උන්වහන්සේගේ මෙම නීල වර්ණය නිසාම, උපුල්වන් දෙවියන් හින්දු බැතිමතුන් විසින් පුදනු ලබන විෂ්ණු දෙවියන්ගේ ස්වරූපයක් ලෙසද සැලකේ.
දෙවිනුවර දේවාලයේ ඉතිහාසය
දෙවිනුවර දේවාලය පිළිබඳ ඉතිහාසය ක්‍රි.ව. 7 වැනි සියවස දක්වා ඈතට දිව යයි. එකල ශ්‍රී ලංකාවේ විසූ රජවරුන් විසින් මෙම දේවාලය විශාල වශයෙන් සංවර්ධනය කර ඇති බවට සාධක ඇත. මහා පරාක්‍රමබාහු රජුගේ කාලයේදී මෙම දේවාලය ඉතා සමෘද්ධිමත්ව පැවති බවත්, එය ලෝකයේ අග්‍රගණ්‍ය පූජා භූමියක් වූ බවත් ඉතිහාසයේ සඳහන් වේ.
අතීතයේදී මෙම දේවාල සංකීර්ණය අති විශාල වූ අතර, උසින් යුත් සන්ධ්‍යා කාලයේ මුහුදෙන් පෙනෙන තරමට උස් වූ ගල් පියගැටපෙළවල් සහ රන් ආලේපිත ගොඩනැගිලිවලින් සමන්විත විය. කෙසේ වෙතත්, 16 වන සියවසේදී ලංකාවට පැමිණි පෘතුගීසීන් විසින් මෙම දේවාලය විනාශ කර කොල්ලකන ලදී. වර්තමානයේ දක්නට ලැබෙන දේවාල සංකීර්ණය යළි ගොඩනංවන ලද එකකි.
දෙවිනුවර ඇසළ පෙරහැර
දෙවිනුවර උපුල්වන් දේවාලයේ වාර්ෂිකව පවත්වනු ලබන ඇසළ මංගල්‍යය ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන සංස්කෘතික උත්සව අතරින් එකකි. පූජා භාණ්ඩ සහිත කරඬුව රැගත් පෙරහැර වීදි සංචාරය කරන මෙම මංගල්‍යය, දහස් ගණන් බැතිමතුන්ගේ සහ සංචාරකයන්ගේ ආකර්ෂණයට ලක් වේ. මෙම පෙරහැර තුළින් උපුල්වන් දෙවිඳුන්ගේ ආශිර්වාදය ගමට සහ රටට ලැබෙන බවට විශ්වාසයක් පවතී.
උපුල්වන් වන්දනාවේ වැදගත්කම
උපුල්වන් දෙවියෝ ප්‍රධාන වශයෙන්ම ධර්මය, යුක්තිය, සහ සාගරයේ ආරක්ෂාව සංකේතවත් කරති.
- රෝග හා අනතුරු දුරු කිරීම: උන්වහන්සේගේ පිහිට පතන බැතිමතුන් රෝගාබාධ, සතුරු කරදර, සහ ජීවිතයේ අනතුරු වලින් ආරක්ෂාව අපේක්ෂා කරති.
- වෙළඳාම සහ සාගරය: වෙළඳාම සහ මසුන් ඇල්ලීම වැනි සාගරය ආශ්‍රිත කටයුතුවල නිරත වන ජනතාව, තම කටයුතු සාර්ථක කර ගැනීම සඳහා උපුල්වන් දෙවියන්ගේ ආශිර්වාදය පතති.
- බෞද්ධ සම්බන්ධතාව: ලාංකේය බෞද්ධ සම්ප්‍රදායේ ප්‍රධාන ආරක්ෂක දෙවිවරුන් හතර දෙනාගෙන් (කතරගම, සමන්, දැඩිමුණ්ඩ, උපුල්වන්) කෙනෙකු වන බැවින්, උන්වහන්සේගේ වන්දනාව බෞද්ධ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර සමඟ සමීපව බැඳී පවතී.
දේවාලයේ වතාවත්
දේවාලයේ දිනපතාම විවිධ වේලාවන්හිදී පූජාවන් (තේවාවන්) පැවැත්වේ. බැතිමතුන් විසින් උපුල්වන් දෙවියන්ට මල්, පලතුරු, සහ තෙල් පහන් පූජා කරනු ලැබේ. මෙම පූජාවන් සඳහා බොහෝ විට නිල් සහ සුදු වර්ණ ප්‍රමුඛව යොදා ගනී.
දෙවිනුවර උපුල්වන් දේවාලය යනු සශ්‍රීක ඉතිහාසයක්, ප්‍රබල ආගමික විශ්වාසයක් සහ විශිෂ්ට සංස්කෘතික උරුමයක් සහිත පුදබිමකි. ලාංකේය ජනතාවගේ ආගමික සහ අධ්‍යාත්මික ජීවිතයේ අතිශය වැදගත් ස්ථානයක් උන්වහන්සේ විසින් නිරන්තරයෙන් දරනු ලබයි.
